Visits: 7

Kênh Vĩnh Tế, biển Hà Tiên

Ghe thuyền xuôi ngược bán buôn dập dìu

Nhắc đến kênh Vĩnh Tế thì mọi người đều biết đến công lao của vị công thần triều đình nhà Nguyễn – Thoại Ngọc Hầu và chánh phu nhân Châu Thị Tế.

Ông Thoại Ngọc Hầu tên thật là Nguyễn Văn Thoại, sinh năm 1761 quê quán tỉnh Quảng Nam, nay thuộc thành phố Đà Nẵng. Trong thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh, Ông theo gia đình di cư vào Nam, định cư tại cù lao Dài, bên sông Cổ Chiên nay thuộc tỉnh Vĩnh Long.

Năm 1777, chúa Nguyễn Ánh tổ chức mộ binh tại Ba Giồng (Định Tường), Nguyễn Văn Thoại đầu quân cho chúa Nguyễn. Là một người thông minh, linh hoạt, lại tinh thông võ nghệ, Ông đã lập được nhiều chiến công, được chúa Nguyễn trọng dụng phong làm Khâm sai Thượng đạo Đại tướng quân; rồi đến Khâm sai Thượng đạo Bình Tây tướng quân; Khâm sai án thủ Châu Đốc đồn, lãnh Bảo hộ Cao Miên quốc ấn, kiêm quản Hà Tiên trấn biên vụ. Từng trấn giữ Lạng Sơn, Định Tường, Vĩnh Thanh… Ông còn là một nhà ngoại giao tài ba khi nhiều lần đi sứ sang Xiêm, sang Lào.

Ngoài tài thao lược và ngoại giao thì ông còn có tầm nhìn chiến lược nên đã tấu trình lên triều đình nhà Nguyễn xin mở giao thông đường thủy, đào kênh Thoại Hà ( từ Đông Xuyên – Long Xuyên đến ngọn Giá Khê – Rạch Giá) và kênh Vĩnh Tế (nối liền từ Châu Đốc đến Hà Tiên) – một công trình vĩ đại mà ông đã để lại cho hậu thế vừa có giá trị về mặt kinh tế vừa có giá trị về mặt chính trị, quân sự, quốc phòng, nông nghiệp, đóng vai trò như một công trình đánh dấu, xác lập chủ quyền của người Việt trên vùng đất Nam Bộ. Ngoài việc cho mở giao thông đường thủy, ông còn cho mở giao thông đường bộ từ Dinh Đồn Châu Đốc đến đầu bờ Núi Sam đặt tên là “Tân Lộ Kiều Lương” khi mà thấy được sự vất vả, khó khăn của người dân muốn đi vào Núi Sam vào mùa nước nổi phải chèo xuồng vượt qua lau sậy, những cánh đồng hoang vu vừa cũng là để phát triển kinh tế, giao thương cho vùng đất này…

Với tầm nhìn xa trông rộng, ông đã thực hiện chính sách khẩn hoang, lập ấp, mộ dân, như trong thời kỳ trấn nhậm Vĩnh Thanh thì ông đã cho lập 5 làng dọc bờ kênh Vĩnh Tế gồm: Vĩnh Nguơn, Vĩnh Tế, Vĩnh Điều, Vĩnh Gia, Vĩnh Thông.

Năm 1829, Ông lâm bệnh và tạ thế tại Châu Đốc, hưởng thọ 68 tuổi. Ông được Vua Minh Mạng truy phong chức Tráng Võ Tướng quân, Trụ quốc Đô thống, Thụy Võ Khác. Ngoài danh hiệu được truy phong thì lúc còn tại thế, ông được ban cho một đặc ân lúc hoàn thành việc đào kênh khi xét đến công lao, nổi cực nhọc, tâm huyết của ông nên vua Gia Long cho phép lấy tên ông đặt cho tên sông, tên núi là Thoại Hà và Thoại Sơn, lưu danh ngàn đời.

Hàng năm, vào ngày mùng 6 tháng 6 âm lịch chính quyền địa phương, Ban Quản Trị Lăng Miếu Núi Sam cùng nhân dân đã tổ chức kỷ niệm ngày mất của ông tại Lăng Thoại Ngọc Hầu tọa lạc tại phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang (nay là phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang) để tưởng nhớ và thể hiện sự tri ân sâu sắc với bậc tiền nhân đã có công khai phá và bảo vệ vùng đất này. Đây là dịp để thế hệ trẻ ngày nay tìm hiểu, ôn lại và tri ân công lao, những đóng góp to lớn của ông đối với vùng đất Nam Bộ nói chung và với vùng đất An Giang nói riêng./.

Bài viết: Minh Trang

Ảnh: Sĩ Nguyễn