Núi Sam có vãi chân tu

Tên là Bà Thợ ở chùa Tây An

Sau dời qua ở chùa Hang

Dốc lòng cầu đạo vẹn toàn tu thân…

Khu du lịch quốc gia Núi Sam với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh, huyền thoại hấp dẫn được lưu truyền từ xa xưa mà trung tâm là Núi Sam – ngọn núi duy nhất của thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang trước đây (bây giờ là phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang). Ngọn núi nằm giữa cánh đồng lúa bao la bát ngát, xung quanh là hệ thống kênh rạch lưu thông dẫn nguồn nước phù sa ra vào bồi đắp cho cây cối tươi tốt, ruộng đồng phì nhiêu, hoa trái xanh tươi. Núi Sam ngày nay tươi mới với nhiều công trình đẹp mắt; rộn ràng, náo nhiệt của các lễ hội nhưng ít ai biết được rằng xưa kia nơi đây hoang sơ, tĩnh lặng nhưng lại mang một vẻ đẹp dịu dàng, mộc mạc mà thấm đượm sự linh thiêng. Chính sự linh thiêng đó đã truyền tai nhau biết bao câu chuyện kỳ bí, hấp dẫn về nơi đây như câu chuyện Thanh Xà, Bạch Xà ở Chùa Phước Điền (mà người dân địa phương thường gọi bằng cái tên thân thuộc là Chùa Hang).

Ngày nay, đến chiêm ngưỡng chùa Hang, lòng thầm ngưỡng mộ vị tiền nhân đã khai sơn ngôi chùa này – vị Tỳ kheo ni đầu tiên của vùng đất Nam Bộ đó là Ni sư Thích Nữ Diệu Thiện mà thiện nam tín nữ thường gọi là Sư Bà Thợ Chùa Hang.

Sư Bà Diệu Thiện có thế danh là Lê Thị Thơ sinh năm 1818, quê quán ở Gia Định (nay là TP Hồ Chí Minh). Năm 1836, Sư Bà xuất gia theo dòng thiền Vân Môn và thọ giới Tỳ kheo Ni năm 1839. Mùa thu năm 1845, Sư Bà thân lâm đến Núi Sam, ẩn tu trong một hang đá, với ba y một bát, sáng chiều rau trái lót dạ, hang đá che gió sương.

Giữa chốn núi rừng hoang vu, cây cối rậm rạp, nhiều thú dữ, bốn mùa ít người lai vãng nhưng với một lòng cầu đạo, ý chí kiên định của Sư Bà đã khiến cho hậu thế cảm phục và từ đó lưu truyền trong dân gian nhiều câu chuyện, giai thoại ly kỳ, hấp dẫn.

Trong dân gian tương truyền rằng, đêm đêm khi Sư Bà tụng kinh, tọa thiền trong hang đá thì có một cặp rắn khổng lồ dài hơn hai mươi thước bò ra trước miệng hang. Nhưng với công hạnh tu trì, hạnh nguyện miên mật, tấm lòng từ bi nên Sư Bà không lo sợ. Có lẽ cảm phục với tinh thần kiên định và với phong thái của Sư Bà mà cặp rắn không làm hại gì đến Sư Bà. Hàng ngày, chúng thường lai vãng nơi đây như để canh giữ, hộ trì cho Sư Bà tu tập. Sư Bà đã thuyết Tam Quy Y cho đôi rắn nên chúng rất gần gũi với Sư Bà và thường nằm im nghe kinh kệ. Dựa vào màu sắc trên mình của chúng, Sư Bà đặt tên cho chúng là Thanh Xà, Bạch Xà. Vì thế nên người dân địa phương gọi Bà là Sư Bà phục xà. Sau khi Sư Bà qua đời, cặp rắn cũng bò đi mất. Để đảm bảo an toàn, người dân địa phương đã lấp hang đá lại chỉ còn lối vào khoảng 10m.

Với tâm nguyện cả đời cống hiến cho đạo pháp, Sư Bà đã làm đủ mọi việc thiện nguyện gieo rắc căn lành cho dân chúng nơi đây nương tựa nơi Phật môn để làm lành tránh dữ, sống cuộc đời an lạc. Các thời pháp thoại của Sư Bà với lời lẻ giản dị, gần gũi, dễ hiểu, sau này được các Phật tử tập hợp các bài thuyết pháp ấy chuyển thành thơ lục bát đặt tựa là “Giảng Bà Thợ”.

Năm 1899, khi duyên trần đã hết, Sư Bà viên tịch vào ngày 15 tháng 6 âm lịch, hưởng thọ 81 tuổi. Tín mộ đức độ của Sư Bà, ông phán Thông Nguyễn Ngọc Cang ở Châu Đốc và nhân dân quanh vùng đã quyên góp tiền của, xây dựng lại chùa.

Mặc dù không còn nữa nhưng công đức và đạo hạnh của Sư Bà đã cống hiến cho đạo pháp, cho dân tộc vẫn lưu dấu trong lòng người dân nơi đây nên hàng năm vào ngày 14-15 tháng 6 âm lịch Ban Trị Sự Chùa Phước Điền (Chùa Hang) cùng với các Phật tử quanh vùng tổ chức Lễ Húy Kỵ cho Sư Bà để tưởng nhớ đến đức độ, công hạnh sâu dày của Sư Bà – người đã tận tụy hy sinh trong việc xây dựng ngôi Tam Bảo này đã góp phần đặt nền móng cho Chùa Hang ngày nay.